قدرت ماوراء الطبیعه | یادداشت دوم

مدیتیشن چیست؟

مدیتیشن یک تکنیک ذهن - بدن است که در آن شخص به آرامی توجه را به درون میبرد تا به آرامش جسمی و ذهنی دست پیدا کند. اکثر انواع مدیتیشن از تمرینات مذهبی شرقی به خصوص از هند، چین و ژاپن به غرب رفته است. تنها در سه دهه اخیر است که این تکنیکها به طور جدی برای دستیابی به سلامتی، بخصوص برای درمان استرس و کاهش دردهای مزمن به کار میرود.

 

سه تکنیک رایج مدیتیشن در بسیاری از کشورها، مراقبه TM، مدیتیشن تنفسی و مدیتیشن تمرکزی (mindfulness) میباشد:

1-  در TM شما یک کلمه یا صوت ساده (که مانترا نامیده میشود ) را در طول زمان مدیتیشن با خود تکرار میکنید تا افکار خود را متمرکز کنید و به حالت آرامش برسید.

2-  مدیتیشن تنفسی, تمرکز بر فرایند دم و بازدم، برای کمک به روشن شدن ذهن می­باشد.

3-  مدیتیشن تمرکزی (mindfulness), تمرکز روی زمان حال، قدردانی از افکاری که به سطح می آیند و مشاهده آنها بدون قضاوت است.

TM در سال ۱۹۶۰ هنگامی که "ماهاریشی ماهش یوگی" آنرا به آمریکا برد، عمومی شد. در این زمان, گزارش هایی از یوگیها و استادان مدیتیشن هندی که قادر به دگرگونی در حالات آگاهی و کنترل اعمال بدن مانند فشارخون بودند، به غرب رسید. این موارد جرقه هایی برای محققان غربی و کسانی که بر روی روشهای سلامتی کار میکردند - و عده زیادی از مردم - برای شروع تحقیقات درباره عامل نهانی افزایش سلامتی این تکنیکهای قدیمی شد. در سال ۱۹۷۵ هنگامی که دکتر هربرت بنسن (Herbert Benson) ، یکی از پزشکان پرآوازه دانشگاه هاروارد، کتاب مشهور خود به نام "پاسخ آرمیدگی" (Relaxation Response) را منتشر کرد, اعتماد به این تکنیکها بیشتر شد. این کتاب نشان میداد که مدیتیشن چگونه توانسته به درمان فشارخون بالا، دردهای مزمن، بیخوابی و بسیاری از بیماریهای جسمی کمک کند.

امروزه مدیتیشن بعنوان یک درمان کمکی برای کاهش درد و کنترل استرس پذیرفته شده است و در بسیاری از بیمارستانها و مراکز درمانی در سراسر آمریکا آموزش داده شده، با بیماران تمرین میشود. مدیتیشن همچنین بخشی از سایر تکنیکهای ذهن- بدن مانند یوگا، چی گونگ و تایچی میباشد که در سالهای اخیر در آمریکا محبوبیت پیداکرده اند.

 ● این روش چطور عمل میکند؟

چندان تفاوتی ندارد که کدامیک از روشهای مدیتیشن را استفاده کنید, چرا که تاثیر آنها بر روی بدن شبیه هم است. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که مدیتیشن سطح هورمون استرس را پایین می‌آورد و در نتیجه به سلامت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. در حقیقت نشان داده شده که مدیتیشن با کاهش سطح هورمون هایی مانند "epinephrine" مقدار کلسترول را در خون کاهش می‌دهد و به باز ماندن شریانها کمک می‌نماید.

بعلاوه، مطالعات انجام گرفته با نوار مغزی (electroencephalogram) روی مغز کسانی که مدیتیشن می‌کنند، نشان داده که این تکنیک شدت امواج آلفا را که بیانگر "حالت آرامش و پذیرش" می باشند را به سطحی حتی بالاتر از زمان خواب افزایش میدهد.

در کسانی که مدیتیشن می‌کنند همچنین, بهبود جریان گردش خون که از عروق محافظت می‌کند، کاهش سطح اسید لاکتیک خون که با کاهش اضطراب مرتبط است و کاهش ضربان قلب که با کاهش نیاز برای پمپاژ، به قلب فرصتی برای استراحت می دهد نیز دیده میگردد. اثر دیگر مدیتیشن, تنفس آرام است که در نتیجه آن بدن اکسیژن کمتری مصرف می‌کند.

● چه انتظاری باید داشته باشیم؟

مدیتیشن به تنهایی و به راحتی در خانه انجام می‌شود. برای شروع, می‌توانید تکنیکهای مدیتیشن را از طریق کتابها، نوارهای کاست، نوارهای ویدیویی یا با رفتن به کلاس یاد بگیرید. کلاسها به طور دائم در مراکز یوگا برگزار می‌گردد و معمولاً توسط کسانی که برای مدت طولانی مدیتیشن کرده‌اند و در تمرینات مدیتیشن متبحر می‌باشند، تدریس می‌شود. برای نمونه, یک کلاس مدیتیشن, حدود چند هفته (هشت هفته) و در هر هفته به مدت یک ساعت برگزار میگردد. در این کلاسها شما باید یک یا چند تکنیک مدیتیشن را انجام دهید.

هرکدام از تکنیکهای مدیتیشن مانند TM ، مدیتیشن تمرکزی یا mindfulness meditation و مدیتیشن تنفسی را که انجام دهید، هدف یکی است: آرامش درون و آرمیدگی (relaxation) . در هر سه این تکنیکها، شما در یک وضعیت راحت و در حالی که ستون فقراتتان صاف است، با چشمان بسته و تنفس عمیق روی یک صندلی یا روی زمین می‌نشینید، هرچند این تکنیکها در اجرا اندکی با هم تفاوت دارند. برای مثال، در انجام TM ، شما یک ذکر ( معمولاً یک کلمه سانسکریت ) را در طول مدت مدیتیشن با خود تکرار می‌کنید. ذکر را ممکن است معلم برای شما انتخاب کند یا خودتان یک کلمه که به شما آرامش می‌دهد, مانند " peace " یا " one " را انتخاب نمایید. ذکر گفتن به جلوگیری از ورود افکار مختلف به ذهن کمک می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد که به تدریج آرام (relax) و از استرس رها شوید. یکی از اهداف TM ایجاد یک حالت تسلیم و تاثیرپذیری است که اجازه می‌دهد افکار، تصاویر و احساسات سرکوب شده، وارد آگاهی شما گردد.

مدیتیشن تمرکزی (Mindfulness meditation) ، ( تکنیکی که در آمریکا توسط Jon Kabat-Zinn ، مدیر کلینیک کاهش استرس مرکز پزشکی دانشگاه ماساچوست بررسی و عمومی شد) به شما کمک می‌کند از اتفاقاتی که در بدنتان می افتد بیشتر آگاه شوید. در مدیتیشن تمرکزی، شما به افکاری که بالا می‌آیند توجه می‌کنید و بدون قضاوت آنها را مشاهده می‌کنید. این تکنیک میتواند شامل یک اسکن بدن باشد، به این صورت که شما به طور منظم توجهتان را به همه قسمت های بدن، از سر تا پنجه پا، ببرید. همینطور که شما با افکار و تصاویر مرتبط با یک قسمت مشخص بدن همراه میشوید، آن قسمت از بدن هم با شما همراه می­گردد و به این ترتیب به میزان زیادی از تنش رها می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد که اسکن بدن یک روش بسیار عالی برای کمک به افرادی است که دردهای مزمن دارند. برای گرفتن بهترین نتیجه، بهتر است که مدت اسکن بدن حدود ۴۵ دقیقه باشد.

مدیتیشن تنفسی تمرکز روی دم و بازدم است. در زمان انجام این تکنیک باید سعی کنید که افکار شما به غیر از تنفستان متوجه موضوع دیگری نشود. طبق گفته کسانی که این مدیتیشن را انجام می‌دهند، تمرکز روی یک موضوع ساده و حیاتی درجسم مانند تنفس، به روشن شدن ذهن کمک می‌کند.

مهم نیست که چه نوع مراقبه ای را انتخاب می‌کنید, اما توصیه می‌شود هر نوع مدیتیشنی که انتخاب می‌کنید، دو بار در روز و هر بار به مدت ۲۰ دقیقه آن را انجام دهید. زمان‌های ایده‌آل یکبار قبل از صبحانه و یکبار قبل از خواب می‌باشد. هر چه بیشتر این تمرینات را انجام دهید، بیشتر به حالت آرامش و رهایی می‌رسید.

● منافع سلامتی مراقبه

مدیتیشن یکی از بهترین روشهای طب مکمل می‌باشد و نشان داده شده که مزیت های بیشماری در تأمین و حفظ سلامتی دارد. این تکنیک خصوصاً در درمان بیماریهای قلبی مفید است.

مطالعه‌ای که در سال ۱۹۸۸ در مجله علمی طب روان- تنی"Psychosomatic Medicine " منتشر شد، نشان داد افرادی که TM می‌کنند سطح lipid peroxide کمتری نسبت به افراد دیگر دارند. Lipid peroxide می‌تواند منجر به تصلب شرایین و بیماریهای مزمن دیگری شود که با افزایش سن مرتبط است. مطالعه‌ای که در سال ۱۹۹۹ در همان مجله منتشر شد ، نشان داد افرادی که TM می‌کنند، بلافاصله بعد از مدیتیشن فشار خون آنها پایین می‌آید.

مطالعه‌ای در سال ۱۹۹۸ در زمینه درمانهای جایگزین (Alternative Therapies) نشان داد که مدیتیشن تمرکزی بخشی از برنامه کمک به کاهش نشانه‌هایی مانند درد و بیخوابی در بیماران مبتلا به fibromyalgia (بیماری که همراه با دردهای عضلانی، فرسودگی و افسردگی خفیف تا متوسط است), بود.در مطالعه سال ۱۹۹۸ در بخش پزشکی دانشگاه ماساچوست، بیماران مبتلا به بیماری پوستی پسوریازیس (psoriasis) که در طول درمان با اشعه ماورای بنفش به نوارهای مدیتیشن تمرکزی گوش کردند زودتر از کسانی که تنها تحت درمان با اشعه قرار گرفته بودند، درمان شدند.

مدیتیشن همچنین باعث طول عمر بیشتر، کیفیت بهتر زندگی، بستری شدن کمتر در بیمارستان و نیز کاهش هزینه‌های سلامتی میگردد. بعلاوه نشان داده شده که یک درمان کمکی برای استرس خفیف، بیخوابی، سردرد عصبی و سندروم روده تحریک پذیر irritable bowel syndrome می‌باشد.

● هشدارها

▪ برخی افراد ممکن است نتوانند به آرامش مورد انتظار در مدیتیشن دست پیدا کنند، و کوشش ناموفق، ممکن است احساس اضطراب و استرس قبلی آنان را تشدید کند.

▪ اگر نشانه‌هایی مانند سردرد، نفس نفس‌زدن، خستگی یا درد مزمن باعث نگرانی شما شد, بدون نگرانی مدیتیشن را ادامه دهید و برای درمان نیز به پزشک مراجعه کنید.

▪ در حالت عمیق مدیتیشن، برخی افراد از خاطرات فراموش شده آزار و اذیت‌های دوران کودکی خود آگاه می‌شوند. اگر این افکار باعث ناراحتی شما شد، به یک درمانگر سلامت ذهن نظیر روانشناس یا پزشک ذهن - بدن مراجعه کنید.